Хрыстос прызямліўся ў Гародні - Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч (книги регистрация онлайн бесплатно .txt) 📗
— Ты, Данель Кадушкевіч, быў мытар — быць табе, па схожасці працы, евангелістам Матфеем. Апосталам Мацеем.
Сварлівыя, фанатычныя вочы змежыліся.
— Ты, ліцадзей Мірон Жарнакрут, зныня Варфаламей.
— Хто? — зарыпеў Мірон.
— Апостал Баўтрамей, — растлумачыў Лотр. — За бяздарнасць тваю. Той таксама ў самога Хрыста вучыўся, а потым, у «Дзеяннях», яго і не нагадваюць.
Лотр разглядаў бурсацкую морду наступнага.
— А ты, Якуб Шалфейчык, апостал Якуб. Іакаў Алфееў меншы.
— Які я тут меншы. Я тут вышэй за ўсіх. Максімус.
І пакрыўджана змоўк.
Бурмістр Юстын глядзеў на фокусніка. Правільна-круглая галава, ускінутая ў несамавітым гонары. Верхняя губа надзьмутая.
— Гэтаму, Яну Катку, — устаў бурмістр, — па самахвальству ягонаму, трэба Ляввея даць.
— Праўда што, — сказаў Балвановіч. — Ляввей, празваны Фадзеем. Апостал Тадэй. А паколькі ў евангеллях розначытанні — хто ў лес, хто па дровы, то ён жа Іуда Іакаваў, ён жа Нафанаіл. Бач, імён колькі!
— Дзякуй, — сказаў Каток. — Я амаль задаволены.
Міхал Іліяш глядзеў на Лотра чорнымі хітрушчымі вачыма. Усміхаўся.
— Ты, Міхал Іліяш, з гэтага часу Сымон Кананіт, па мянушцы Зілот. Таму што «няма ў ім хітрасці».
Навісла маўчанне. Раввуні глядзеў у Лотравы вочы. Кардынал скрывіў усмешкаю рот:
— Ну, а табе, Раввуні, і Бог загадаў быць Іудай з Карыёт.
— Чаму?
— А таму, што ты тут, бадай, адзіны, хто да трыццаці лічыць можа.
— Я…
— Сумленны? Ну й добра. У ходзе працы перавыхаваешся, паверыш у свае здольнасці… пан апостал Іуда.
Іудзей уздыхнуў:
— Ну што… Ну, дзякуй і на тым… Не я адзін… І не ў першы раз я за гэтага басяка адказваю.
Лотр устаў, і за ім узняліся ўсе.
— Усім, хто яшчэ звязаны за дрэнны звычай даваць волю рукам, усім гэтым, хто добра біўся, развяжыце рукі. І хадзем да брамы. — Адшукаў вачыма Карнілу:
— Ідзіце наперад. Пастарайцеся ўпарадкаваць энтузіязм, сотнік.
Суддзі адкінулі свае капюшоны, скінулі чорныя мантыі. Варта зняла са сцен паходні.
У іхнім трапяткім святле шэсце пацягнулася да дзвярэй.
РАЗДЗЕЛ ХІ «…І ПАДУЦЬ ПЕРАД ІМ НАРОДЫ»
Лёг перад Змеем, гледзячы ў прах, і паставіў ягоную нагу сабе на патыліцу, а сэрца маё калацілася, як рыба на пяску.
Егіпецкае паданне
…абурыўся духам пры выглядзе гэтага горада, поўнага ідалаў.
Дзеянні, гл. 17, ст. 16
Прарок Іллюк прымазаўся да нападаючых позна — можа, п'яны быў і толькі што праспаўся. Цяпер ён стаяў і крычаў на ўвесь стары горад:
— Біце! Вызваляйце! Як Хрыстос прыйшоў на нейкі там год праўлення Тыверыя, так і на гэты раз — на нейкі там год праўлення Жыкгімонта зноў ён прыйшоў.
Нячэсаная кучма калацілася. Звярыныя шкуры здаваліся ў агні запёклай крывёй, а голыя страшныя мускулы рук былі нібы з медзі.
— Прадказаў вам прыход ягоны — я — Ілія!… Старайцеся, хлопцы. Бог вялікі глядзіць на вас… Вызваляйце — аддасць ён вам багатыя дамы на рабунак!
Два чалавекі ў чорным сукне пераглянуліся. Стаялі яны наводдаль, каб тыя, хто біў бервяном у браму, не зачапілі.
— Прарока гэтага даўно трэба ўзяць. Адразу, як толькі прарвуцца, хапаем яго і валачом.
— Кінь, — сказаў другі. — Каму ты яго павалачэш? Гаспадарам нашым? З іх вось-вось галовы палятуць.
— Кепска ты іх ведаеш. Усё скончыцца мірам.
— Брэшаш!
— Убачыш.
Вароты бурыліся ўжо вялізнымі кавалкамі. Іскры цягнула, бы ў трубу. Ляск мячоў за імі скончыўся, а замест яго ўзніклі аднекуль анёльскія ціхія спевы. Нібы з неба. Дзіўнае нешта адбывалася ў замку. Таму, відаць, біцца і кінулі.
Апошні ўдар бервяна разваліў браму. Веерам, кілімам ляглі на зямлю жарыны. Топчучы вуголлі, натоўп уварваўся ў замак.
— На злом! — раўлі галасы. — Хрыста! Хрыста забіваюць!
Гурма валіла валам. І раптам спынілася. Анёльскія спевы ўзнесліся ўгору.
З вялікім здзіўленнем сачыў народ, як рухалася ім насустрач разубранае шэсце з крыжамі і як ішлі перад ім трынаццаць чалавек, апранутыя ў радно.
Людзі стаялі моўчкі. Завязваўся світанак, і ў ягоным няпэўным святле цьмяна ззяла золата рыз і адзіная залатая пляма ў гурме тых, што нападалі: залатыя вышэй кісцяў рукі Ціхона Вуса.
І, нягледзячы на тое, што святлела, некаторым у натоўпе рамеснікаў здалося, што наступае ноч. Зноў наступае. Таму што невялікі хрэсны ход падыходзіў, а з усіх нібы вынялі душу.
І Вус, і Зянон, і Турай з сынам, і разьбяр, і каваль, і яшчэ некаторыя разумелі, што гэтых, залатых, трэба няшчадна да апошняга біць. Але біць іх было нельга. Паперадзе, перад шэсцем, ішлі трынаццаць, апранутыя горш за апошняга мешчаніна, але ўсё ж так, як усе. Яны былі шчытом, які нельга было патрушчыць.
— Лёгка ж яны абышліся, — ціха сказаў Кляонік.
— А табе што? — агрызнуўся нехта. — Ты ж Хрыста патрабаваў — вось ён.
— Дурань, — сказаў Кляонік. — Я праўды патрабаваў.
— Ну і трымай.
Лотр уздзеў рукі.
— Людзі славутага горада! — узгласіў ён. — Мы з пострахам праверылі ўсё, што магчыма, і ўпэўніліся, наколькі можа ўпэўніцца слабым сваім розумам чалавек, у тым, што яны кажуць праўду.
Натоўп забурчэў. Усе радаваліся, што адолелі. Але адначасова было неяк ніякава на душы. Таму што разлічвалі на другі канчатак і ўсе чыста настроіліся на яго, а цяпер было так, нібы сабраўся ехаць, а тут выявілася, што ў гэтым няма патрэбы.
— Што ж крычыцё вы? Ныня і мы разам з вамі ўдзячна ўсклікнем: Хрыстос прыйшоў у Гародню!
Ён зрабіў вялікасны і пагрозны жэст:
— Занад доўга чыніліся распусты. Вось градзе Езус узвысіць царкву і ўратаваць свет.
Радасны галас пакрыў ягоныя словы. Натоўп выбухнуў крыкамі шчасця і захаплення.
РАЗДЗЕЛ ХІІ ЦУДЫ ПЕРШАГА ДНЯ
Я — хлеб жывы, што сышоў з нябёс.
Іаан, гл.6, ст.51
СЛОВА АД ЛЕТАПІСЦА
«…І вось нібы вочы тагды адняло ва ўсіх. Добра бы ў людства цёмнага, дбаннем айцоў царквы не прасветленага яшчэ.
Розум узяў Нячысты і ў мяшчан багатых, і ў гандляроў, і людзей са свентай службы — аж да нунцыя, і ў генеральнага камісарыя, і — жах сказаць — у літасцівага кроля нашага, і ў князя Маскоўскага, дысідэнта. І нават у тых, што вышэй за іх*.
* Закрэслена. Дапісана на палях заўвага: «Хто ж гэта вышэй за іх? Калі Бог — гэта пахне ерассю. І прытым, што гэта за звычай — казаць на святую Троіцу «яны» і звяртацца да яе на «вы». А калі гэта пра папу і мітрапаліта, то гэта палітычнае злачынства, ад чаго ратуй цябе Божа больш, чым ад багахульства».
Якімі чарамі дабіліся гэтага шалберы тыя — ведае Бог. Але дзіўна, чаму ўсе як аслеплі і чаму тая слепасць ад чарадзейства брыдкага так хутка мінула пасля, калі пачалі іх законна гнаці за блуд іхні, за тое, што хлеб знаходзілі, дзе яго не было, і ворагаў моцных, з малым людзем супраць іх выправіўшыся, грамілі — а пэўна ж сілаю Сатаны».
СЛОВА АД ДРУГОГА ЛЕТАПІСЦА
«Той злодзей Пятра-рыбака — а хто кажа, мешчаніна — і іншых сабе падобных дванаццаць вэдлуг лічбы апостальскія выбраў, а сам ся Хрыстом назваў і падмануў тым святую маці нашу царкву. Бо княжаці царквы простыя былі, як галубы, і чыстыя сэрцам, як дзеці, якіх ёсць царства нябеснае. І тыя княжаці аб простым людзе паспалітым думалі і меркавалі, што Пан Бог, ся з'явіўшы, палёгку і радасць велькую таму люду зробіць.
О, велькі быў пасля гнеў іхні за падманутую зладзеямі тымі веру! Бо адкрыў ім із верхнасць госпад вочы і загадаў мячом караці тых махляроў за ерэтычныя вымыслы іхнія і ерась тую агнём выпальваці, а зладзеяў тых нішчыць.
А покуль злыдні тыя ў Гародні кілка дзён замешкаўшы, як бы апантаныя ад д'ябла ўчынялі і жыўнасць стараннем сабе і людзям здабывалі, бо сваёй кухні не мелі. І той Хрыстос тады там, як бы шалёны па гасподах і рынках бегаючы і па крамах, хлеб людзям хапаў і мяса з гарнцаў і міс шарпаў і на свае таварышы мятаў, а яны іх, хапаючы, і елі. І была там на той час вялікая вялікасць людзей».
