Вайна сусветаў (на белорусском языке) - Уэллс Герберт Джордж (бесплатные серии книг txt, fb2) 📗

Нечакана злавеснае зялёнае святло азарыла дарогу наперадзе i сасновы лес каля Адлстана. Я адчуў, што лейцы нацягнулiся. Вузкая палоска зялёнага агню прарэзала свiнцовую хмару i ўпала налева, на поле. Трэцяя падаючая зорка!

Следам за ёй блiснула асляпляльна-фiялетавая маланка блiзкай навальнiцы i, быццам узарваная ракета, грымнуў гром. Конь натапырыўся i панёсся.

Я iмчаўся ўнiз пакатым схiлам да падножжа Мэйбэры-Хiла. Штораз, амаль няспынна ўспыхвала маланка. Частыя грымоты суправаджалiся нейкiм дзiўным патрэскваннем, нiбы дзесьцi працавала гiганцкая электрычная машына. Успышкi святла асвятлялi мяне, i дробны град балюча сек па твары. Спачатку я глядзеў толькi на дарогу, потым маю ўвагу захапiла тое, што вельмi хутка рухалася ўнiз па бачным мне схiле Мэйбэры-Хiла. Спачатку я ўспрыняў гэта за мокрую страху дома, але пры святле маланак, што блiскалi адна за адной, разглядзеў нешта такое, накшталт рухомага прадмета па супрацьлеглым схiле гары. Затым хвiлiнная беспрасветная цемра - i раптоўна нясцерпны бляск, якi ператварыў ноч у дзень; чырвоны будынак прыстанiшча на гары, зялёныя верхавiны соснаў i загадкавы прадмет паказалiся ярка i выразна.

Але што я ўбачыў! Як мне гэта апiсаць? Агромнiсты, вышэйшы за дамы, трыножак, якi крочыў па маладым сасновым зараснiку i ламаў на сваiм шляху сосны; машыну з блiскучага металу, якая таптала верас; стальныя, выпушчаныя з яе тросы; яе грукат, што злiваўся з рокатам грому. Блiснула маланка, i трыножак выразна выступiў з цемры; ён стаяў на адной назе, дзве другiя павiслi ў паветры. Ён знiкаў i зноў паяўляўся пры новай успышцы маланкi ўжо на сотню ярдаў блiжэй. Вы сабе можаце ўявiць складное крэсла, якое, вагаючыся, ступае па зямлi? Гэткiм было гэта вiдовiшча пры мiмалётных успышках маланкi. Але замест крэсла ўявiце сабе агромнiстую машыну, прыладжаную на трыножку.

Нечакана сосны наперадзе расступiлiся, як расступаецца кволы лазняк, калi праз яго пракладваецца чалавечы шлях. Яны ламалiся i падалi, i праз секунду паказаўся другi вялiзны трыножак, якi, здавалася, крочыў на мяне. А я iмчаўся галопам насустрач яму! Калi я ўбачыў другую пачвару, мае нервы не вытрымалi. Не адважыўшыся зiрнуць на яе яшчэ раз, я з усёй сiлы тузануў правую лейчыну. У тую ж хвiлiну двухколка перакулiлася, аглоблi з трэскам пераламалiся, я адляцеў убок i цяжка шмякнуўся ў лужыну.

Я адпоўз i схаваўся, скурчыўшыся, за кустамi жаўтазелля. Конь ляжаў нерухома (бедная жывёла зламала шыю). Пры бляску маланкi я ўбачыў чорнае кузава перакуленай двухколкi i сiлуэт кола, якое прадаўжала паволi круцiцца. Яшчэ секунда - i каласальны механiзм прайшоў мiма мяне i стаў падымацца к Пiрфарду.

Зблiзку трыножак здаўся мне яшчэ больш дзiўным; вiдаць, гэта была кiруемая машына. Машына з металiчным звонкiм ходам, з доўгiмi гнуткiмi блiскучымi шчупальцамi (адно з iх ухапiлася за маладую сасну), якiя звiсалi ўнiз i грымелi, стукаючыся аб корпус. Трыножак, вiдаць, выбiраў дарогу, i медная накрыўка ўверсе паварочвалася ў розныя бакi, напамiнаючы галаву. Да каркаса машыны ззаду было прымацавана пляценне з нейкага белага металу, падобнае на вялiзную рыбацкую карзiну; з суставаў пачвары вырывалiся клубы зялёнага дыму. Праз некалькi iмгненняў яна ўжо знiкла.

Вось што ўбачыў я вельмi невыразна пры святле маланкi, сярод асляпляльных успышак i чорнай цемры.

Праходзячы мiма, трыножак урачыста зароў, заглушыўшы ўдары грому: "Элу... элу..." - i праз хвiлiну далучыўся да другога трыножка, якi за паўмiлi далей нахiлiўся над чымсьцi ў полi. Я не сумняваюся, што там ляжаў трэцi з дзесяцi цылiндраў, якiя былi пушчаны да нас з Марса.

Некалькi хвiлiнаў я ляжаў пад дажджом, у цемнаце, назiраючы пры ўспышках святла, як гэтыя пачварныя iстоты з металу рухалiся ўдалечынi. Пайшоў дробны град, i абрысы iх то расплывалiся ў тумане, то выступалi пры ўспышках. У прамежках маланак iх паглынала ноч.

Я вымак да нiткi, зверху - град, знiзу - лужа. Прайшоў нейкi час, пакуль я ачуняў, выбраўся з лужы на сухое месца i пачаў думаць, куды мне схавацца.

Непадалёку, на бульбяным полi, стаяла вясковая вартоўня. Я падняўся i, прыгнуўшыся, скарыстоўваючы ўсякiя прыкрыццi, пабег да вартоўнi. Дарэмна я стукаўся ў дзверы, нiхто не абазваўся (можа, там нiкога i не было). Тады, хаваючыся ў канаве, паўзком я дабраўся, не заўважаны пачварнымi машынамi, да сасновага лесу каля Мэйбэры.

Тут, пад сховай дрэваў, мокры i прамерзлы, я стаў прабiрацца да свайго дома. Дарэмна стараўся я адшукаць знаёмую сцежку. У лесе было вельмi цёмна, таму што маланка цяпер блiскала зрэдку, а град падаў з патокам лiўня, запаўняючы прасветлiны ў густой хвоi.

Калi я зразумеў, што адбываецца, то неадкладна павярнуў бы назад i вярнуўся праз Байфлiт i Стрыт-Кобхем да жонкi ў Лезерхэд. Але загадкавасць усяго, што акружала, начная цемра, фiзiчная знямога пазбавiлi мяне здольнасцi разважаць; я стамiўся, вымак да касцей, быў аслеплены i аглушаны навальнiцай.

Я думаў толькi аб адным: як дабрацца дамоў; другiх жаданняў у мяне не было. Я блукаў памiж дрэваў, упаў у яму, моцна выцяў каленi i вынырнуў на дарогу, якая вяла да ваеннага каледжа. Я гавару "вынырнуў", таму што па пясчаным пагорку нёсся бурны мутны паток. Тут у цемры на мяне наляцеў нейкi чалавек i ледзь не збiў мяне з ног.

Ён выкрыкнуў, палахлiва адскочыў убок i знiк, перш чым я паспеў апамятацца i загаварыць з iм. Парывы навальнiцы былi настолькi моцныя, што я з вялiкай цяжкасцю ўскарабкаўся на пагорак. Я iшоў левым бокам, трымаючыся блiжэй да плота.

Непадалёк ад вяршынi я наткнуўся на штосьцi мяккае i пры святле маланкi ўбачыў пад нагамi кучу цёмнага адзення i пару ботаў. Я не паспеў разгледзець ляжачага: пагасла святло. Я нагнуўся над iм, чакаючы наступнай успышкi. Гэта быў каржакаваты чалавек у танным, але яшчэ добрым гарнiтуры; ён ляжаў нiцма, прыцiснуўшыся к плоту, як быццам з разгону наляцеў на яго.

Асiльваючы агiду, зусiм натуральную, бо мне нiколi не даводзiлася дакранацца да мёртвага цела, я нахiлiўся i перавярнуў ляжачага, каб даведацца, цi б'ецца яшчэ сэрца. Чалавек быў мёртвы. Магчыма, ён зламаў сабе шыю. Маланка блiснула трэцi раз, i я ўбачыў твар нябожчыка. Я адхiснуўся. Гэта быў карчмар, гаспадар "Плямiстага сабакi", у яго я наняў каня.

Я асцярожна пераступiў труп i стаў прабiрацца далей. Я мiнуў палiцэйскi пастарунак i ваенны каледж. Пажар на схiле гары патух, хоць з боку пусткi ўсё яшчэ вiднелася чырвонае зарыва i клубы чырванаватага дыму прарэзалi навалу граду. Большасць дамоў, наколькi я паспеў разгледзець пры ўспышцы маланкi, уцалела. Каля ваеннага каледжа на дарозе ляжала нейкая цёмная куча.

Паперадзе, на дарозе, у бок моста, чуваць былi чыесьцi галасы i крокi, але ў мяне не хапiла сiлы крыкнуць цi падысцi да людзей. Я ўвайшоў у свой дом, запёр даверы, замкнуў iх на ключ, павесiў засаўку i стомлены апусцiўся на падлогу каля лесвiцы. Перад маiмi вачыма крочылi металiчныя пачвары i мiльгала постаць нябожчыка каля плота.

Я прыхiлiўся спiной да сцяны i, дрыжучы, так i застаўся сядзець каля лесвiцы.

XI

КАЛЯ АКНА

Я ўжо гаварыў пра тое, што вельмi паддаўся хуткай перамене настрою. Неўзабаве я адчуў, што вымак i мне холадна. На дыване каля маiх ног сабралася цэлая лужа. Я амаль машынальна падняўся, прайшоўся ў сталовую i выпiў крыху вiскi, потым вырашыў пераапрануцца.

Змянiўшы адзенне, я падняўся ў свой кабiнет, а чаму менавiта туды, я i сам не ведаю. З вакна былi вiдаць дрэвы i чыгуначная станцыя каля Хорселскай пусткi. У мiтуснi ад'езду мы забылiся зачынiць гэта акно. У калiдоры было цёмна, i пакой таксама здаваўся цёмным паводле кантрасту з пейзажам у ваконнай рамцы. Я спынiўся ў дзвярах як укопаны.

Навальнiца прайшла. Вежы Ўсходняга каледжа i сосны вакол яго знiклi; удалечынi ў чырвоным святле была бачна пустка i пясчаны кар'ер. На фоне зарыва мiльгалi гiганцкiя вычварныя ценi.

Здавалася, уся акруга была ахоплена агнём: шырокiм схiлам пагорка прабягалi языкi полымя, дрыжучы i вывiваючыся ў парывах ацiхлай навальнiцы, i адкiдвалi чырвоны водсвет на iмклiвыя аблокi. Час ад часу дым блiзкага пажарышча зацягваў акно i паглынаў ценi марсiянаў. Я не мог разгледзець, што яны рабiлi; iх абрысы акрэслiвалiся няясна, яны кешкалiся над цёмнай кучай, якую я мог разгледзець. Я не бачыў i блiжэйшага пажару, хоць водблiск яго гуляў на сценах i на стале кабiнета. Чуцён быў моцны пах гарэлай смалы.