Нябожчыкава люстра (на белорусском языке) - Кристи Агата (книги онлайн полные .txt) 📗
* Картачны тэрмiн.
- Вы гулялi ў брыдж перад вячэрнiм чаем, як я разумею? - сказаў Пуаро. Якi настрой быў у сэра Гервазы, калi ён прыйшоў пiць гарбату?
- Звычайны, зусiм звычайны. Мне ў галаву не магло прыйсцi, што ён наважваўся пакончыць з сабой. Магчыма, ён быў трохi больш узбуджаны, чым заўсёды, зараз я гэта прыгадваю. Пачынаю так думаць.
- Калi вы бачылi яго апошнi раз?
- Вось тады! На вячэрняй гарбаце. Больш я ўжо не бачыў, небараку, жывога.
- Вы наогул не заходзiлi ў кабiнет пасля гарбаты?
- Не, больш я не бачыў яго.
- Калi вы спусцiлiся вячэраць?
- Пасля першага гонгу.
- Вы i лэдзi Шэвенi-Гарэ сышлi разам?
- Не, мы - э-э - сустрэлiся ў зале. Я думаю, яна была ў сталовай, даглядала кветкi, цi што.
Маёр Рыдл сказаў:
- Спадзяюся, вы не будзеце пярэчыць, палкоўнiк Бэры, калi я задам вам, можна сказаць, прыватнае пытанне. Цi былi якiя спрэчкi памiж вамi i сэрам Гервазы наконт "Сiнтэтык пэраган рабэ компанi"?
Твар палкоўнiка Бэры раптам стаў пурпуровы. Ён пачаў гаварыць трохi блытана.
- Зусiм не. Зусiм не. Стары Гервазы быў неразважны чалавек. Вы павiнны памятаць гэта. Ён заўсёды чакаў, што з усяго, да чаго ён нi дакранецца, пацякуць малочныя рэкi! Здавалася, ён не разумеў, што ўвесь свет ахоплены крызiсам. I што крызiс, безумоўна, уплывае на капiтал.
- Дык памiж вамi ўсё-такi былi нейкiя спрэчкi?
- Нiякiх спрэчак. Проста д'ябальская неразважнасць Гервазы.
- Ён вiнавацiў вас за панесеныя страты?
- Гервазы не быў нармальны! Ванда ведала гэта. Але яна заўсёды ўмела кiраваць iм. Я ахвотна перадаваў усё ў яе рукi.
Пуаро кашлянуў, i маёр Рыдл, зiрнуўшы на яго, перамянiў тэму.
- Я ведаю, што вы вельмi даўнi сябар сям'i, палкоўнiк Бэры. Цi вядома вам што-небудзь аб тым, як сэр Гервазы падзялiў спадчыну?
- Ну, думаю, большая частка пяройдзе да Рут. Гэта я зразумеў з яго выпадковых слоў.
- Вы не лiчыце, што гэта было вельмi несправядлiва ў адносiнах да Х'юга Трэнта?
- Гервазы не любiў Х'юга. Цярпець яго не мог.
- Але ж у яго было моцна развiта пачуццё сям'i. Мiс Шэвенi-Гарэ, урэшце, толькi прыёмная дачка.
Палкоўнiк Бэры вагаўся, але потым, трохi пахмыкаўшы i памыкаўшы, сказаў:
- Паслухайце, я думаю лепей сказаць вам. Строга канфiдэнцыяльна, i ўсё такое.
- Безумоўна, безумоўна.
- Рут незаконная, але яна Шэвенi-Гарэ. Дачка брата Гервазы, Энтанi, якi загiнуў на вайне. Здаецца, у яго быў раман з машынiсткай. Калi ён загiнуў, дзяўчына напiсала Вандзе. Ванда паехала да яе - дзяўчына чакала дзiця. Ванда з Гервазы ўсё абгаварылi; ёй якраз сказалi, што сама яна нiколi не будзе мець дзяцей. I яны ўзялi дзяўчынку, калi яна нарадзiлася, i ўдачарылi яе па закону. Мацi адмовiлася ад усякiх правоў на яе. Яны выхавалi Рут, як сваю дачку, i фактычна яна i ёсць iх дачка, i варта толькi паглядзець на яе, каб зразумець, што яна сапраўды Шэвенi-Гарэ!
- Ага! - сказаў Пуаро. - Вось яно што. Гэта робiць стаўленне да яе сэра Гервазы намнога больш зразумелым. Але калi ён не любiў мiстэра Х'юга Трэнта, то чаму ён так хацеў ажанiць яго з мадэмуазель Рут?
- Каб упарадкаваць пазiцыю сям'i. З яго пункту гледжання, гэта быў самы адпаведны шлюб.
- Хоць ён i не любiў маладога чалавека цi не давяраў яму?
Палкоўнiк Бэры фыркнуў.
- Вы не разумееце старога Гервазы. Ён не ўмеў глядзець на людзей як на людзей. Ён наладжваў шлюбы, быццам пары былi каралеўскага роду! Ён лiчыў за належнае, што Рут i Х'юга пажэняцца, што Х'юга возьме iмя Шэвенi-Гарэ. А што Х'юга i Рут думалi самi, не мела значэння.
- А цi мадэмуазель Рут згаджалася прыняць гэтыя ўмовы?
Палкоўнiк Бэры хiхiкнуў.
- Яна! Яна як фурыя!
- Цi ведалi вы, што незадоўга да сваёй смерцi сэр Гервазы складаў новае завяшчанне, паводле якога мiс Шэвенi-Гарэ стала б яго спадчыннiцай толькi пры ўмове, што яна выйдзе за мiстэра Трэнта?
Палкоўнiк Бэры свiснуў.
- Дык яго сапраўды напалохаў яе раман з Бараўзам...
Вымавiўшы гэта, ён прыкусiў язык, але было позна. Пуаро ўхапiўся за гэтае прызнанне.
- Памiж мадэмуазель Рут i маладым месье Бараўзам нешта было?
- Напэўна, нiчога, зусiм нiчога.
Маёр Рыдл кашлянуў.
- Я лiчу, палкоўнiк Бэры, што вы павiнны сказаць нам усё, што ведаеце. Гэта магло мець прамыя адносiны да стану сэра Гервазы.
- Думаю, што магло, - сказаў палкоўнiк Бэры, вагаючыся. - Так, усё ў тым, што малады Бараўз нябрыдкi хлопец, - прынамсi, жанчыны, здаецца, думаюць так. Менавiта ў апошнi час здавалася, што яго з Рут вадой не разлiць, i Гервазы гэта не падабалася - зусiм не падабалася! Ён не хацеў звальняць Бараўза, баючыся прыспешыць ход падзей. Ведаў, якая яна, Рут. Ёю не пакамандуеш. Таму, мяркую, ён i ўхапiўся за гэты план. Рут - не такая дзяўчына, што ахвяруе ўсiм дзеля кахання. Яна любiць раскошнае жыццё i грошы.
- Цi прыхiльна вы самi ставiцеся да мiстэра Бараўза?
Палкоўнiк выказаў думку, што Годфры Бараўз трошкi хамаваты, гэтая заява канчаткова збянтэжыла Пуаро, а маёра Рыдла прымусiла ўсмiхнуцца ў вусы.
Было яшчэ некалькi пытанняў i адказаў, а тады палкоўнiк Бэры пайшоў.
Рыдл зiрнуў на Пуаро, якi сядзеў, паглыблены ў думкi.
- Якую выснову робiце вы з усяго гэтага, мiстэр Пуаро?
Маленькi чалавек узняў рукi.
- Здаецца, я ўяўляю, як усё было. Гэта абдуманы план.
- Гм, складана, - сказаў Рыдл.
- Вядома, складана. Але адна выпадковая фраза здаецца мне ўсё больш i больш iстотнай.
- Што такое?
- Тыя забаўныя словы, якiя сказаў Х'юга Трэнт: "Забойствы бываюць заўсёды..."
Рыдл рэзка сказаў:
- Бачу, вы ўвесь час хiлiце ў гэты бок.
- А вы не згодны, дружа мой, што чым больш мы даведваемся, тым менш i менш знаходзiм матываў для самагубства? А для забойства збiраецца цэлая калекцыя матываў!
- I ўсё ж не забывайце фактаў - дзверы замкнутыя, ключ у кiшэнi нябожчыка. О, я ведаю, ёсць адпаведныя спосабы i сродкi. Сагнутыя шпiлькi, вяроўкi - усе вiды прыстасаванняў. Увогуле, такое магчыма... Але цi было яно на самай справе? Вось у чым я моцна сумняваюся.
- Ва ўсялякiм разе, давайце спачатку разгледзiм сiтуацыю так, што гэта было забойства, а не самагубства.
- О, калi ласка. Раз вы на сцэне, дык, напэўна, будзе забойства!
Пуаро спачатку ўсмiхнуўся, а пасля сказаў:
- Што ж, давайце разгледзiм выпадак як забойства. Чуваць стрэл; чатыры чалавекi ў зале: мiс Лiнгард, Х'юга Трэнт, мiс Кардвэл i Снэл. Дзе ўсе астатнiя?
