Мечаны (на белорусском языке) - Лондон Джек (книги читать бесплатно без регистрации полные .TXT) 📗
Прымусiць Мечанага працаваць было немагчыма. Але ён быў самы вялiкi абжора, якога я калi-небудзь бачыў сярод сабак. Дый ён быў спрытны злодзей. Нам нiколi не ўдавалася перахiтрыць яго. Не раз мы снедалi без бекону, бо Мечаны ўмудраўся паснедаць раней за нас. Менавiта з-за яго мы ледзь не памерлi з голаду ў вярхоўi Сцюарта. Ён заўсёды знаходзiў спосаб прабрацца да нашых мясных запасаў, i чаго не мог з'есцi ён, даядала гуртам уся запрэжка. Мечаны краў усюды. Ён быў нястомны сабака, заўсёды дзелавiта соваў свой нос ва ўсе справы цi спяшаўся куды-небудзь з дзелавым выглядам. Не было вакол нiводнага лагера ў радыусе пяцi мiль, на якi Мечаны не ўчынiў бы набегу. Але горай за ўсё было тое, што людзi, у якiх краў Мечаны, знаходзiлi нас i патрабавалi заплацiць за яго "сталаванне", i гэта было справядлiва: такi закон у гэтых мясцiнах. Нам было вельмi цяжка, асаблiва ў першую нашу зiму на Чылкуцкiм перавале, калi мы зусiм збяднелi, выплачваючы за бекон i шынкi, якiх самi нiколi не елi.
Мечаны мог i бiцца. Ён мог рабiць усё, толькi не працаваць. I вось гэты самы лянiвы сабака быў важаком усёй запрэжкi. Ён трымаў усiх сабак у пастаянным страху, i заўсёды было два цi тры сабакi са свежымi меткамi яго iклаў. Але Мечаны быў не проста забiяка. Ён не баяўся нiякай чатырохногай iстоты. Я бачыў аднойчы, як ён без дай прычыны кiнуўся на чужую запрэжку i раскiдаў усiх сабак.
Я казаў ужо, якi ён быў абжора. Неяк застаў я яго, калi ён жор пугу. Слова гонару. Ён пачаў з кончыка, i, калi я ўбачыў гэта, ён ужо дабраўся да ручкi i не пераставаў грызцi.
Але ж нягледзячы нi на што Мечаны быў прыгажун. У канцы першага тыдня мы прадалi яго за семдзесят даляраў атраду коннай палiцыi. Сярод iх былi вопытныя паганятыя, i мы думалi, што да таго часу, калi Мечаны пройдзе шэсцьсот мiль, да Доўсана, ён стане добрым запрэжным сабакам. Я кажу "мы думалi", бо наша знаёмства з Мечаным тады толькi пачыналася. Потым у нас не хапала смеласцi "думаць", калi гаворка iшла пра гэтага сабаку.
Праз тыдзень ранiцай мы прачнулiся ад страшэннага шуму. Гэта вярнуўся Мечаны i наводзiў парадак сярод зграi. Магу вас запэўнiць, што снедалi мы без ахвоты. Але ж мы суцешылiся праз дзве гадзiны, калi зноў прадалi Мечанага афiцыйнаму кур'еру, якi кiраваўся ў Доўсан з урадавымi паперамi. На гэты раз Мечанаму спатрэбiлася толькi тры днi, каб вярнуцца назад. I, як заўсёды, сваё вяртанне ён адсвяткаваў бойкаю з сабакамi.
Мы пераправiлi нашу амунiцыю цераз перавал, а потым памагалi ўсю зiму i вясну перапраўляцца ўсiм ахвотнiкам. На гэтай справе мы добра зарабiлi. Апрача ўсяго, мы "рабiлi грошы" на Мечаным. Мы прадавалi яго i не раз i не два, а ўсе дваццаць. Мечаны заўсёды вяртаўся да нас, але нiхто з пакупнiкоў не патрабаваў сваiх грошай назад. Дый нам гэтыя грошы былi непатрэбныя.
Мы самi добра заплацiлi б таму чалавеку, якi памог бы нам збавiцца ад Мечанага. Але калi б мы аддавалi яго дарма, дык гэта здавалася б падазроным. Урэшце, у яго такi быў добры выгляд, што ў нас нiколi не было цяжкасцi яго прадаць. "Не аб'езджаны яшчэ", - казалi мы, i нам давалi за Мечанага вялiкiя грошы, не таргуючыся. Мы прадавалi яго сама мала за дваццаць пяць даляраў, а аднойчы атрымалi нават сто пяцьдзесят. Пераборлiвы суб'ект, якi купiў у нас Мечанага за сто пяцьдзесят даляраў, сам аддаў нам назад сабаку, адмовiўшыся ад сваiх грошай. Ён сказаў, што паўтары сотнi даляраў - гэта яшчэ даволi дзёшава за магчымасць выказаць нам усё, што ён пра нас думае. А як ён на нас лаяўся! Гэта было нешта страшнае. Праўда была на яго баку, i мы не сталi яму пярэчыць. Аднак з таго самага дня я не магу вярнуць тую павагу да самога сябе, якую адчуваў да размовы з тым чалавекам.
Калi з рэк i азёраў сышоў лёд, мы пагрузiлi нашу амунiцыю ў лодку i паплылi ў Доўсан. У нас у запрэжцы былi вельмi добрыя сабакi, i iх мы таксама забралi ў лодку. Ад Мечанага мы так i не змаглi збавiцца. Ён i ў лодцы адчуваў сябе гаспадаром. Ужо ў першы дзень падарожжа ён разоў дзесяць задзiраўся з другiмi сабакамi, што звычайна канчалася iх купаннем. Месца ў лодцы было мала, а Мечаны не любiў тулiцца.
- Гэтаму сабаку патрэбен прастор, - сказаў на другi дзень Стыў. - Давай высадзiм яго на бераг.
Мы гэтак i зрабiлi: прычалiлi да берага каля Аленевага перавалу, каб Мечаны мог саскочыць на бераг. Яшчэ два сабакi, добрыя сабакi, выскачылi за iм, i мы патрацiлi два днi на iх пошукi. Мы болей нiколi не бачылi гэтых двух сабак, але цiшыня i спакой, якiмi мы нарэшце змаглi пацешыцца, прывялi нас да думкi, што мы яшчэ лёгка выкруцiлiся. Чалавек, якi адмовiўся ад ста пяцiдзесяцi даляраў, напэўна, адчуваў такую самую палёгку. Упершыню за некалькi месяцаў мы са Стывам смяялiся, свiсталi, спявалi песнi. Мы былi шчаслiвыя. Чорныя днi мiнулi. Кашмары рассеялiся. Мечаны знiк.
Аднойчы ранiцай, тыднi праз тры, мы са Стывам стаялi на беразе ракi паблiзу ад Доўсана. Ад возера Бэнет наблiжалася невялiкая лодка. Раптам я ўбачыў, што Стыў здрыгануўся i нi з таго нi з сяго пачаў лаяцца, што было зусiм не ў яго прывычках. Я паглядзеў на лодку: на носе ў лодцы, навастрыўшы вушы, сядзеў Мечаны. Мы пусцiлiся наўцёкi, нiбы набiтыя сабакi, нiбы баязлiўцы, нiбы злачынцы, хаваючыся ад правасуддзя. Менавiта апошняе i падумаў палiцэйскi, якi бачыў нашыя ўцёкi. Ён вырашыў, што ў лодцы сядзелi ахоўнiкi парадку, якiя шукалi нас. Не чакаючы, чым усё гэта кончыцца, ён пагнаўся за намi i затрымаў нас у салуне. Мы доўга тлумачылi, чаму не хацелi вяртацца на бераг i сустракаць лодку з Мечаным. Урэшце ён перадаў нас пад варту другому палiсмену, а сам пакiраваўся да лодкi.
Як нас адпусцiлi, мы пайшлi да сябе i, падыходзячы да хаты, убачылi Мечанага, якi сядзеў на ганку i чакаў нас. Як ён даведаўся, што мы жылi менавiта там? У тое лета ў Доўсане было прыблiзна сорак тысяч жыхароў; i як Мечаны змог сярод мноства хацiн знайсцi нашу? Як ён наогул даведаўся, што мы ў Доўсане? Мяркуйце самi. Толькi не забывайцеся, што я казаў вам пра яго розум i пра тое несмяротнае i недаступнае розуму нешта, якое свяцiлася ў яго вачах.
Мы так i не змаглi збавiцца ад Мечанага. У Доўсане было занадта многа людзей, якiя куплялi яго ў нас на Чылкуцкiм перавале, i пагалоска пра яго пайшла па ўсiм горадзе. Некалькi разоў мы саджалi яго на параход, што плыў унiз па Юконе, але Мечаны проста выходзiў на бераг на першым жа прыпынку i варочаўся па беразе дамоў. Мы так i не змаглi нi прадаць яго, нi забiць, хоць i я i Стыў спрабавалi зрабiць гэта. Дый нiхто другi не мог забiць Мечанага. Ён быў нiбыта загавораны ад смерцi. Аднойчы я бачыў Мечанага ў бойцы на галоўнай вулiцы горада. На яго навалiлася не меней пяцiдзесяцi сабак. Калi iх разагналi, я са здзiўленнем убачыў Мечанага - цэлага i нечапанага, ён моцна стаяў на чатырох лапах, а два сабакi з гайнi ляжалi мёртвыя.
