Так сказаў Заратустра (на белорусском языке) - Ницше Фридрих Вильгельм (книги бесплатно без txt) 📗
Ты сябе лiчыш свабодным? Я хачу пачуць тваю галоўную думку, а не тое, што ты ўцёк з-пад ярма.
Цi з тых ты, хто меў права скiнуць ярмо? Ёсць i такiя, што пазбылiся сваёй апошняй вартасцi, адкiнуўшы паслужлiвасць.
Свабодны ад чаго? Што Заратустры да гэтага! Але позiрк твой павiнен сказаць мне: дзеля чаго ты свабодны?
Цi можаш ты стварыць сабе сам дабро i зло? I ўцвердзiць над сабою волю сваю як закон? I быць самому сабе помснiкам i суддзёю закону свайго.
Страшна быць сам-насам з такiм суддзёю i помснiкам. Так кiнута зорка ў пустую прастору i ў ледзяное дыханне адзiноты.
Сёння ты яшчэ пакутуеш ад людскога мноства, ты самотны; пакуль яшчэ з табою ўся твая мужнасць i ўсе твае надзеi.
Але прыйдзе час, i ты стомiшся ад самотнасцi, i сагнецца твая ганарыстасць, i заскрыгоча зубамi твая мужнасць, i ты крыкнеш: "Я адзiнокi!"
Настане час, i не ўбачыш ты больш сваёй вышынi, а ўсё тваё нiзкае будзе блiзка; узнёслае тваё будзе палохаць цябе, быццам прывiд, i ты крыкнеш тады: "Усё - ашуканства!"
Ёсць пачуццi, якiя могуць забiць самотнiка; калi ж гэта iм не ўдаецца, яны павiнны памерцi самi! Але цi здолееш ты зрабiцца забойцам?
Браце мой, цi вядомае табе слова "пагарда". I пакуты справядлiвасцi - быць справядлiвым з тымi, хто пагарджае табою?
Многiх ты прымушаеш мяняць думку пра цябе: за гэта яны жорстка адпомсцяць. Бо ты ж наблiзiўся да iх i ўсё-такi прайшоў мiма: гэтага яны табе нiколi не прапусцяць.
Ты ўздымаешся над iмi; але чым вышэй падымаешся, тым меншым ты здаешся воку зайздрасцi. А найбольш ненавiдзяць таго, хто здольны лётаць.
"Як вы хочаце быць справядлiвымi са мною? - павiнен ты казаць. - Я выбiраю вашую несправядлiвасць як вызначаную мне долю".
Несправядлiвасць i бруд кiдаюць услед самотнаму; але, браце мой, калi ты хочаш зрабiцца зоркай, ты ўсё адно павiнен свяцiць iм!
Сцеражыся добрых i праведных! Яны любяць крыжаваць кожнага, хто сам стварыў сабе цноту: яны ненавiдзяць самотнага.
Пiльнуйся таксама святой прастаты! Усё, што не проста, не святое ў яе; яна таксама любiць бавiцца з агнём - з агнём вогнiшча.
Бойся прыпадкаў сваёй любовi! Надта ж бо хутка падае самотнiк руку першаму лепшаму.
Сяму-таму-iншаму ты павiнен падаць не руку, а толькi даць лапу; i я хачу, каб у лапы тваёй былi пазуры.
Але сама небяспечны вораг, якi табе можа заступiць дарогу, - гэта ты сам: ты сам цiкуеш сябе ў пячорах i ў нетрах.
Самотны, ты ў дарозе да самога сябе! I на гэтай дарозе ты абмiнаеш самога сябе i пройдзеш мiма сямi сваiх засмуцiцеляў!
Ты будзеш сам сабе ерэтыком, i чарадзеем, i вешчуном, i шаленцам, i скептыкам, i бязбожнiкам, i лiхадзеем.
Ты мусiш спалiць сябе ў сваiм полымi, як бы iнакш ты хацеў абнавiцца, не абярнуўшыся спачатку ў попел!
Самотны, ты iдзеш дарогаю стваральнiка: ты хочаш стварыць Бога з тых сямi змусцiцеляў-засмуцiцеляў!
Самотнiк, ты iдзеш дарогаю любовi: самога сябе ты любiш i таму пагарджаеш сабою, як пагарджаюць толькi тыя, што любяць.
Тварыць хоча хай, хто любiць, бо ён пагарджае! Што ведае пра любоў той, хто не пагарджаў тым, што любiў!
З любоўю iдзi ў асамотненне i з прагаю стварання, браце мой; i толькi потым пакульгае за табою справядлiвасць.
З маiмi слязьмi iдзi ў сваё асамотненне, браце мой. Я люблю таго, хто iмкнецца тварыць звыш сябе i таму гiне..."
Так сказаў Заратустра.
Пра старых i маладых жанчын
Чаго ты так баязлiва крадзешся ўпоцемках, Заратустра? I што так старанна хаваеш пад палою?
Цi не скарб якi, падараваны табе? Цi не дзiця, якое толькi што нарадзiлася? А можа, ты спрыяцелiўся з лiхадзеямi i цяпер ходзiш дарогамi злодзеяў?"
"Сапраўды, браце мой, - адказваў Заратустра, - тое, што нясу я, гэта скарб, падораны мне: адна маленькая праўда, вось што нясу я. Аднак яна з норавам i капрызная, як дзiця; i калi б я не зацiскаў ёй рот, яна крычала б бесперастанку.
Калi сёння, на захадзе сонца, iшоў я адзiн сваёй дарогаю, сустрэлася мне старэнькая бабка, i як бы звярнулася да маёй душы:
"Пра многае сказаў Заратустра i нам, жанчынам, але нiчога не сказаў пра жанчыну".
I я запярэчыў ёй: "Гаварыць пра жанчыну трэба толькi з мужчынамi".
"Пагавары пра жанчын i са мною, - папрасiла яна, - я ўжо даволi старая, так што адразу i забудуся".
I я ўмiлажалiўся са старое i сказаў так: усё ў жанчыне - загадка, i на ўсё ёсць адна разгадка: гэта - цяжарнасць.
Мужчына ў жанчыны - сродак; мэта заўсёды - дзiця. А што такое жанчына ў мужчыны?
Дзвюх рэчаў хоча сапраўдны мужчына - небяспекi i гульнi. I таму патрэбна яму жанчына, як сама небяспечная цацка.
Мужчына павiнен быць выхаваны для вайны, а жанчына - для выхавання воiна; усё астатняе - лухта.
Занадта салодкiх пладоў не любiць воiн. Таму i любiць ён жанчыну: горкая яму найсаладзейшая жанчына.
Жанчына разумее дзяцей лепш за мужчыну, але ў мужчыне дзiцячага больш, чым у жанчыне. У сапраўдным мужчыне заўсёды схавана дзiця: яно хоча гульнi. Знайдзiце ж у iм дзiця, жанчыны!
Хай будзе жанчына цацкаю, чыстай i далiкатнай, быццам каштоўны камень, якi блiшчыць цнотамi яшчэ не створанага свету.
Хай зорны прамень ззяе ў каханнi яе! Хай будзе яе недзеяй: "О,калi б мне нарадзiць Звышчалавека!"
Хай адвага будзе ў каханнi яе! Каханнем яна пераможа таго, хто ёй страшны.
Хай будзе гонар у каханнi яе! Зрэшты, жанчына мала глуздуе ў гонары. Хай жа стане гонарам яе - кахаць заўсёды мацней, чым кахаюць яе, i ў каханнi нiколi не быць другою.
Мужчына хай асцерагаецца жанчыны, калi яна кахае: яна iдзе на любыя ахвяры, усё астатняе ў яе не мае вартасцi.
Мужчына хай асцерагаецца жанчыны, калi яна ненавiдзiць: бо мужчына ў глыбiнi душы толькi злы, а жанчына - пахiбная.
Каго ненавiдзiць жанчына найбольш? - Так гаварыла жалеза магнiту: "Найбольш за ўсё я цябе ненавiджу за тое, што ты цягнеш, не маючы даволi сiлы, каб прыцягнуць".
Шчасце мужчыны завуць "Я хачу". Шчасце жанчыны - "Ён хоча".
"Бач, толькi цяпер свет удасканалiўся" - так думае кожная жанчына, калi ўпакорваецца з поўнiцы свайго кахання.
Упакорвацца павiнна жанчына i здабыць глыбiню для сваёй паверхнi. Бо паверхня яе - неспакойнае, бурлiвае шумавiнне на плыткай вадзе.
Наадварот, мужчына глыбокi, яго бурлiвы паток бушуе ў падземных пячорах: жанчына толькi ледзь-ледзь адчувае, але не спасцiгае яго сiлы". I тут запярэчыла мне жанчына: "Шмат вабнага сказаў нам Заратустра, асаблiва занадта маладым.
