Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке) - Нестайко Всеволод Зиновьевич (книги без регистрации бесплатно полностью .TXT) 📗
Пад вокнамi школы, ганяючыся за куркай, гойсаў Сабакевiч. Матляючыся на яго шыi, весела залiваўся званок.
Мяркуючы, што гэта перапынак, з класаў гарохам пасыпалася дзятва. З вокнаў, здзiўлена пазiраючы на гадзiннiкi, выглядвалi настаўнiкi. На ганку з'явiлася Галiна Сiдараўна.
- Хулiганства! Парушэнне навучальнага працэсу, - закрычала яна.
З-за вугла выбегла баба Маруся. Заўважыўшы Сабакевiча, пляснула рукамi, кiнулася за iм - адбiраць званок. Сабакевiч - наўцёкi. I куды ж вы думаеце да нас, у кусты.
Мы з Явам iмгненна развярнулiся назад i гэтак жа на карачках нырнулi ў гушчар да хлява. I калi Ява поўз нармальна, на чатырох, то я - на трох, як сабака з перабiтай лапай: мне ж трэба было адной рукой падтрымлiваць нагавiцы.
Мы прыцiснулiся да сцяны хлява - далей уцякаць не было куды. Званок усё блiжэй, i вось ужо Сабакевiч з разгону ўткнуўся носам Яву ў шчаку. Што ж, ён быў невiнаваты - у каго ж яму шукаць абароны, як не ў нас - сваiх сяброў i выратавальнiкаў?
Праз хвiлiну кусты над намi расхiнулiся, i мы ўбачылi расчырванелую бабу Марусю.
- Ага! - пераможна ўсклiкнула яна. - Вось хто гэта ўсё натварыў!
З-за галавы бабы Марусi з'явiлася галава Галiны Сiдараўны.
Галiна Сiдараўна гаворыць металiчным голасам, нiбы секачом адсякае:
- Так!.. Зразумела!.. На экскурсiю ў Кiеў заўтра яны не паедуць!
РАЗДЗЕЛ III
Прыгоды ў Кiеве. Нашы падазрэннi ўсё мацнеюць. Старшына Палянiчка
Каля школы крыкi i мiтусня. У двары стаiць грузавая аўтамашына, упрыгожаная кветкамi i сасновымi галiнамi.
На машыне каля кабiны ўжо сядзяць у гурце самыя нецярплiвыя вучнi. Над iмi, як гароднае пугала, узвышаецца даўгалыгi, нязграбны Бурмiла. Расстаўляюць апошнiя ўслончыкi, крэслы. Школьнiкi ланцужком выстраiлiся ад школьнага ганка да машыны i перадаюць адзiн аднаму крэслы, якiя выносiць на ганак Галiна Сiдараўна. Усе ўзбуджаныя i вясёлыя. Яшчэ б - гэтую экскурсiю ў Кiеў так доўга чакалi. Усе смяюцца, нават без дай прычыны. Усе, акрамя нас: мяне i Явы. Мы стаiм каля ганка насупленыя. I як толькi ў дзвярах паказваецца Галiна Сiдараўна з новым крэслам, мы адразу ж адкрываем раты i пачынаем:
- Мы ж не хацелi... Мы ненаўмысна, - гундосiць Ява.
- Мы больш не будзем... - гундошу я. Галiна Сiдараўна спачатку не звяртае ўвагi, нiбыта не чуе, моўчкi знiкае ў дзвярах. Потым нарэшце гаворыць:
- Было б нават непедагагiчна, каб я вас узяла.
I мы адчуваем - яна ўжо шкадуе нас, яна ж добрая. Трэба каваць, пакуль гарачае.
- Педагагiчна, - усклiкнуў я. - Мы ж сказалi, што больш не будзем.
- Ну так, педагагiчна! - падхапiў Ява. - Нават вельмi педагагiчна. Макаранка абавязкова ўзяў бы. Точна!
Галiна Сiдараўна адразу хмурыць бровы i холадна гаворыць:
- Не.
I мы разумеем: цяпер ужо ўсё. Перабаршчылi. Настаўнiкi не любяць, каб iх вучылi.
Я з трывогай пазiраю на Бурмiлу i на Кныша, якi пахаджвае каля машыны i раз-пораз лупiць ботам па шыне.
"Няўжо мы застанемся i так i не даведаемся, што яны будуць рабiць у Кiеве?" - думаю я.
I ў галаве маёй зноў узнiкаюць загадкавыя таямнiчыя словы:
"Затое падаруначак будзеш мець ад немцаў... Вермахт шчодры... Дваццаць жалезных... Якасць бранябойная... Раз - i няма!.. Толькi ж нiкому нi-нi".
Раптам Ява тузануў мяне за рукаў: "Гайда! Хутчэй!" - i кiнуўся да машыны. Я - за iм. Трэба паспець схавацца пад крэсламi, пакуль Галiна Сiдараўна ў памяшканнi.
Вядома, усе бачаць гэта i могуць выдаць нас, калi сумленне дазволiць.
Шух! Бы яшчаркi, шмыгнулi мы пад крэслы каля самай кабiны i прытаiлiся.
Праз нейкi час пачулi голас Галiны Сiдараўны:
- Што, пайшлi? Ну вось i добра, што зразумелi нарэшце. Гэта будзе навукай для ўсiх, хто ахвотнiк зрываць урокi i парушаць дысцыплiну. Ну, паехалi.
Вучнi з крыкамi пачалi рассаджвацца. I неўзабаве матор завёўся, машына рушыла. Нiхто нас не выдаў. Ёсць усё-такi ў людзей сумленне.
Калi вы хочаце адчуць, як адразу ўсё цела, з ног да галавы, рэагуе на ўдары, то паспрабуйце паехаць па выбоiстай дарозе на аўтамашыне, лежачы ў кузаве пад крэсламi. Параўнаць гэта нельга нi з чым. Такое адчувае, магчыма, вось той "язычок" у школьным званку, калi баба Маруся калоцiць iм на перапынак цi на ўрок.
"Раз - i няма!.. Якасць бранябойная... Вермахт шчодры!" - бiлася ў маёй галаве ў такт ударам.
Патылiцай аб сядзенне - iлбом аб кузаў...
Патылiцай аб сядзенне - iлбом аб кузаў...
"Раз - i няма!..
Якасць бранябойная!..
Вермахт шчодры!.."
I ўсё ж чым больш нас малацiла, чым больш шпурляла ўверх-унiз ды з боку ў бок, тым лягчэй рабiлася ў нас на душы - бо ўсё далей ад'язджалi мы ад вёскi.
А гэта значыць, тым меней шанцаў, што нас выкрыюць i высадзяць з машыны. Мы толькi сцiскалi зубы, каб не войкаць. Нарэшце калатнеча супакоiлася i матор весела загурчаў, набiраючы хуткасць, - мы выехалi на асфальтаваную шасейку (гэта ўжо тры кiламетры ад вёскi). I адразу, нiбыта завялася ад старцёра, зазвiнела песня.
Яшчэ б! Ну дзе вы бачылi, каб людзi ехалi на машыне i не спявалi? Так не бывае. Калi дарога з шоргатам намотваецца на колы i сустрэчныя машыны толькi мiма - гух! гух! гух! - песня сама вырываецца з грудзей.
В хору вылучаўся звонкi салаўiны голас Галiны Сiдараўны.
Хiба вытрымаеш, калi ўсе спяваюць? I мы з Явам ("А, усё роўна не пачуюць у такiм хоры!") зацягнулi на ўсё горла.
Эх, хораша! Калi спяваеш разам з хорам, дык здаецца, што гэта дзякуючы табе так прыгожа i зладжана атрымлiваецца.
I раптам... Мы так захапiлiся, што нават не заўважылi таго моманту, калi ўсе перасталi спяваць. Як высветлiлася потым, у той час машына праязджала пад вярбою, што звесiла над дарогай сваё вецце. Усе ў кузаве прыгнулiся, i песня на момант абарвалася. А мы ж былi пад крэсламi i не ведалi пра гэта... Мы цягнулi песню далей, як двое ягнят.
I сярдзiтае настаўнiцкае: "Ану, вылазьце!" - прагучала для нас, як гром сярод яснага неба.
Пакамечаныя i пацёртыя, мы вылезлi з-пад крэслаў.
- Эх вы! - з пагардаю зiрнула на нас Галiна Сiдараўна. - Я думала, вы прыстойныя хлопцы. А вы "зайцамi", таемна, падмануўшы мяне... Як... як шпiёны нейкiя. Фу!
Я заўважыў, як дрогнуў, ажно падскочыў Ява. Дый у мяне ўнутры ўсё перавярнулася. Нас! Нас назваць шпiёнамi! Нас, якiя... Эх!
- Так нядобра, вучнi. Падманваць нядобра, - сказаў Бурмiла.
